Mozartpagina

  • math nelissen

    je hebt volkomen gelijk. Beethoven is de vernieuwer geweest van de klassiek naar de romantiek.

    Mozart van het roccoco naar de klassiek. Maar de weg naar de klassiek werd met name voor bereid door Stamitz. Het toendertijd bekende Mannheimer Orchester werd tot een kamerorkest omgetoverd zoals dat heden ten dage nog altijd bestaat. De dirigent werd de echte leider van het orkest. Het clavecimbel werd als basso continuo vervangen. In de plaats daarvan deden de hoorns en de klarinet hun intrede in het orkest. De Symphonie werd als sonatevorm (voor orkest) ontwikkeld en bestond in eerste instantie uit 3 of 4 delen. Haydn heeft deze symphonie verder ontwikkeld en schreef er 104. Mozart schreef er 41.

    Ik denk dat Mozart als grondlegger van de Duitstalige opera gezien moet worden. In eerste instantie componeerde hij in het Italiaans, wat toch de kunsttaal was in die tijd. Toch zie ik Mozart niet als een echte vernieuwer. Eerder iemand die de klassieke periode werkelijk gestalte heeft gegeven en er ook zijn stempel op heeft gedrukt. Haydn was de man die het strijkkwartet gestalte gaf en de symphonie verder heeft ontwikkeld volgens de uitgangspunten van de Mannheimer Schule. Beethoven was de laatste der Eerste Weense klassieken.

  • BastiaanJan van Vliet

    Alle voor onze begrippen geniale componisten zijn vernieuwers geweest, vandaar dat hun “goddelijke” status pas na hun dood op gang kwam. In hun eigen tijd erkenden een groot aantal mensen hun kundigheid en uitzonderlijkheid, maar het drong niet genoeg tot de mensen door dat deze componisten zich met hun muziek onsterfelijk hadden gemaakt, om de eenvoudige reden dat ze tijdgenoten waren. Wij kijken daar nu heel anders naar. Het is dus goed te verklaren dat Mozart, Beethoven, Schubert e.a. niet de erkenning kregen die zij verdienden.

    Maar inderdaad, Beethoven was een vernieuwer en zocht inderdaad de uiterste grenzen op van de Weens-klassieke tijd, want hij was zelf de uiterste grens. In literair en schilderkundig opzicht had de romantiek haar intrede al gedaan. Maar toch zijn Beethovens vernieuwingen niet echt vernieuwingen geweest. Hij behield de klassieke vorm-schema's tot in de uiterste details. Hij verwisselde wel soms de tonale verhoudingen in zijn werken, maar bleef ze wel trouw. Dit is heel moeilijk te zeggen. Bijvoorbeeld de koor-finale uit de negende symfonie is erg revolutionair voor een symfonie, maar de cantate-vorm waarin hij dat goot, is wel weer herkenbaar klassiek. De klassieke vorm dreef Beethovens geest tot uitersten, zo een expressief mens is Beethoven geweest. Het zelfde als dat je een hoop lucht samenperst in een klein busje. Ik vind het fenomeen Beethoven erg moeilijk te plaatsen in de muziekgeschiedenis. Hij staat tussen twee werelden in en dat is heel moeilijk te omschrijven. Net als met Mozart en Schubert ook maar in mindere mate. KIjk, wij noemen die tijd de Weensklassieke tijd, maar in die tijd zelf bestond die term helemaal niet. Schubert bijvoorbeeld was een romantisch componist in zijn liederen maar zijn symfonieen zijn weer uitgesproken Mozartiaans. Dus de Weensklassiekers zijn zo enorm bijzonder omdat ze op de rand balanceerde van twee nieuwe tijden. Vergelijk dit maar met de politieke situatie in die tijd, was erg verwarrend. Twee werelden schoven inelkaar en dat geeft enorme botsingen en krachtuitspattingen en helemaal Beethoven heeft daar middenin gestaan, inderdaad Math, zijn Symfonia Eroica is daar HET voorbeeld van. Beethoven wist geen raad met zijn tijd. De symfonieen weerspiegelen dat het meest, me dunkt. Waarom was de eerste symfonie al zo vernieuwend en de tweede weer niet? Waarom deed hij na de derde weer rustig aan om alvorens de knallende vijfde eerst een “rustige”vierde te schrijven? Waarom was de pastorale tegelijk met de vijfde, toch geheel anders, en de zevende weer een heel ander soort verhandeling van de klassieke denkschema's dan de achste, die juis weer heel vernieuwend was maar dat dat bijna niet opvalt? En toen ik meen, twaalf jaar geen symfonie ineens de byzondere Negende waar de vormschema er nog steeds zijn maar langgerekter en toch introverter. Is het u opgevallen dat er een lijn loopt in Beethovens symfonieen? De eerste- derde- vijfde- negende symfonie ( oneven) zijn dramatisch alias heroisch en de Tweede- Vierde -Zesde en Achste (even) zijn eerder lyrisch en zonnig. Nee, we zijn nog niet uit gefilosofeerd over Ludwig vAn Beethoven!!

    Groetjes BastiaanJan

  • Wolferl

    Neej Bas dat zijn we zeker niet, en helemaal niet over die foto's die ik je laast stuurde. Lijkt me hartsikke leuk om met iedereen erachter te komen of ze nep of echt zijn.

    Ik weet wel dat Beethoven een enorm natuurliefhebber was, als hij niet echter de piano of schrijftafel was dan liep hij wel in de natuur.

    bij deze de twee foto's:

    Met Vriendelijke Groet

    Melvin Kef

  • henke

    Laatst las ik:

    Als het onweer voorbij is, kijk je naar buiten. Daar speelt het laatse deel van de 6e symfonie van Beethoven zich af.

    Het onweer trekt voorbij en rommelt nog een beetje na.Vogels beginnen te fluiten.

    Alles ruikt lekker. Mens en dier voelen de onrust en gespannenheid nog in zijn gelederen. Het is een onbeschrijflijke stilte. En dan…..

    komt het Allegretto, Hirtengesang, frohe und dankbar gefuhle nach dem sturm, zoals Beethoven het zelf zei. Aan een kant hangt nog de bui, aan de andere kant wordt de avondzon weer zichtbaar. Je kijkt het onweer in de rug. Soms staat er een regenboog.

    Zwaluwen vliegen hoog in de pas ververste lucht. De merels nemen een bad in een plas. Bomen druppelen na. Je kijkt om je heen en doet de ramen en deuren weer open. En je ruikt die geheel ververste lucht.

    Ik moest hier aan denken toen ik (volgens mij tekening) die prenten zag van Loed.

    Zeer de moeite waard om van de zomer na een flinke onweersbui deel 4 en 5, resp. Gewitter/Sturm en hirtengesang te beluisteren

    Henke

  • BastiaanJan van Vliet

    Ja, henke, je beschrijft dit heel mooi. Precies zoals Beethoven zijn ode op de natuur heeft bedoeld. Het innerlijke gevoel over de natuur. Het is geen schildering van, maar over de natuur. Je proeft in de muziek in zijn geheel de sfeer van het landschap waarin Beethoven zijn pastorale uitdacht. De beek waaraan hij zat, toen hij in zijn schetsboek de pastorale schetste, is een toerischtisch trekpleistertje geworden. En inderdaad, wat de foto s van Wolferl ook mogen zijn, ze ademen volmaakt de sfeer van het landleven uit, waar Louis van Beethoven zo van hield. De man hoorde niet in een muffe, stinkende stad. Hoe paradoxaal, hij wilde boer worden!! ( heb ik ook gewild hahah) Maar de pastorale, het geeft mij een heerlijk rustig gevoel in mijn hoofd. Het rustige landleven en aankomst van de boeren , de scene aan het beekje met de nachtegaal, kieviet en kwartelimitaties, het boerenfeest, storm en onweer, vrolijk gevoel na de storm en de herderswijs, meesterlijk!! Voral de overgang van het boerenfeest naar het omweer wat over het land trekt en de overgang van de storm en onweer naar het heerlijke, bevrijdende gevoel vind ik zo geniaal , dat bijna geen enkel componist dit kan evenaren, mijns inziens.

    Het aankomen van de boeren in rustige tred

    De natuur zucht onder de warmte en het onheilspellende

    De boeren zijn klaar met hun manipuleren van de natuur

    Een persoon met een tragische uitdrukking op zijn gezicht

    Hij zit aan een beekje onder een boom en staart naar het vreedzame tafereel

    Zolang zijn gehoor dit toelaat, luisterd hij naar het gezang van de vogels

    Een gezang dat zijn laatste strofen aan het blazen is

    De eenzame man ziet dat de boeren feest vieren in een uitbundigheid die blijdschap uitstraalt na een geslaagde dag

    De man voelt wat de boeren nog niet voelen

    En dat is het dreigende noodweer

    De man onder de boom kijkt naar de lucht en schrikt

    Inmiddels hebben de boeren door wat er gaande is

    Ineens…..

    Het noodweer barst in alle hevigheid los boven het habsburgse landschap

    De boom waaronder de eenzame toondichter zit, schud wild heen en weer

    Hevige lichtflitsen en knallende donder doen de eenzame man beven

    De boeren zijn niet meer te zien

    Maar, als de nood op het allerhoogst is, is de redding nabij

    De donder vecht om bestaansrecht maar verliest

    Ach, wie kan het van de zon winnen die doorbreekt?

    De eenzame man geeft een zucht van verliching en komt doorweekt van zijn plaats

    Hij rekt zijn schouders en kijkt dankbaar naar een paar herders die vanuit hun schuilplaats tevoorschijn zijn gekomen

    Zolang zijn gehoor dit toelaat, zuigt hij de tonen op van de wijsjes die de herders zingen als dankbaar gevoel na de storm

    De eenzame man die achter deze beschrijving schuilt is

    Ludwig van Beethoven geen componist maar een toondichter

    Ja, sorry. t kwam spontaan in me op, zo n gevoel krijg ik als ik de pastorale van Beethoven hoor

    Groetjes, BastiaanJan

  • Wolferl

    Volgens mij kan je Beethoven en Mozart niet met elkaar vergelijken, omdat ze beide uit een totaal andere tijd komen(ook al schelen ze 14 jaar in leeftijd).

    Maargoed Beethoven is ook in mijn ogen de grondlegger van de Weense klassiekers.

    Met Vriendelijke Groet

    Melvin Kef

  • henke

    Bastiaan,

    Mooi, ik ga nu naar de pastorale luisteren.

    Henke

  • Math

    Over toondichten gesproken. Luisteren naar muziek van Jean Sibelius is toch ook luisteren naar de natuur. Weliswaar een geheel ander soort muziek in een totaal andere stemming, maar je kunt je toch goed inleven in de verkilde schoonheid van het Finse landschap. Zijn ode aan Finland komt toch ook fantastisch tot uitdrukking in Finlandia. Hoe vaker ik het werk hoor, hoe meer je ermee vertrouwd raakt. Toch is zijn werk ten opzichte van Beethoven vrij recent maar toch ook vrij romantisch. De donkere kleuren van de blazers overheersen een beetje, een stijl die je ook aantreft nij Grieg. De muziek is dan ook bijna melancholisch, verstild als het ware om plotseling aan te wakkeren tot orkaankracht waarbij alle registers worden opengetrokken.

    Ik heb diverse werken van Sibelius in mijn collectie waaronder ook the swan of Tuanola. De sfeer is werkelijk schitterend te noemen. Bovenal vind ik de muziek van Sibelius heel toegankelijk, iets wat je bij moderne componisten niet altijd kunt zeggen. Mij spreekt a tonale muziek totaal niet aan. Ik zal het wel niet begrijpen maar naar muziek van Schnitke en andere geestverwanten, krijg ik altijd spontane hoofdpijn en andere neigingen.

  • henke

    Beste Math

    Afgelopen zomer ben ik in Finland geweest. Uiteraard had ik muziek van Sibelius bij me. Ik had daar een of ander zomerhuisje (van hout) aan het saaima meer. Het grootste meer van Finland. En ik kon de muziek van Sibelius zo goed begrijpen en voelen. Inderdaad zijn ietwat bekendere werken zoals finlandia en the swan of tuonela

    streelden mijn oren.

    Wij zijn daar bij een stuwmeer geweest en daar werden elke dag om 18.u de sluizen opengezet zodat het water met een oorverdovende kracht een droge rivierbedding instroomde. (Zeg maar een Scandinavische tsunami zonder slachtoffers).

    Wat het extra bijzonder maakte is dat er vanuit grote krachtige speakers de Karelia suite van Sibelius klonk. Sibelius is enorm geinspireerd door de overweldigende natuur van Finland met zijn meren en uitgestrekte bossen. Dit was een bijzondere ervaring voor me. Overigens zeer de moeite waard Finland.

    Ken je Sibelius zijn vioolconcert. Verder heb ik ook nog zijn strijkkwartet in d minor

    op 56. Allebei muziekstukken die zeer de moeite waard zijn.

    Het strijkkwartet heb ik in een uitvoering van het Guarneri kwartet. Naast het eerder genoemde strijkkwartet staat op deze cd ook het strijkkwartet van Edvard Grieg; de Noor, wat zoniet nog indrukwekkender is.

    Groet Henke

  • BastiaanJan van Vliet

    Beste Math,

    Bedankt voor de Sibelius-tips. Ik geloof er zeer zeker in dat er toch meerdere componisten konden toondichten maar als je naar de pastorale van Beethoven luistert en je realiseert je in wat voor tijd die is geschreven is het toch uitermate geniaal. Maar dit zijn natuurlijk meningen en menigen komen voort uit de verschillende smaken en denkstructuren van mensen. Ik ken de muziek van Sibelius niet concreet maar ik ga de muziek zeker beluisteren!! En als ik die muziek gehoord heb, ben ik weer een indruk rijker, en mn mening kan statistisch gezien weer een paar procent worden bijgesteld :-)

    Groetjes, BastiaanJan